Powszechny dostęp do sieci internetowej oraz systemów bankowości elektronicznej sprawia, że zagrożenia cyfrowe stają się coraz bardziej realne dla klientów.
Środki zgromadzone na rachunku bankowym teoretycznie są bezpieczne, jednak złodzieje prześcigają się w opracowywaniu kolejnych sposobów przechwytywania danych logowania i pokonywania zabezpieczeń.
Jeżeli klient banku stał się ofiarą włamania na konto bankowe, powinien niezwłocznie podjąć odpowiednie kroki.
Jak postępować w przypadku włamania na konto bankowe?
Bank ma obowiązek ochrony pieniędzy przechowywanych na koncie, dlatego w bardzo wielu przypadkach to właśnie instytucja odpowiada za włamanie na rachunek.
Nie dotyczy to jednak sytuacji, w których właściciel konta sam doprowadził do powstania szkody poprzez nieuwagę lub brak świadomości.
W obu jednak przypadkach konieczne jest niezwłoczne poinformowanie banku o włamaniu.
Jeżeli klient zda sobie sprawę z faktu przechwyceniu danych do logowania przez osobę trzecią lub wykonania nieautoryzowanej operacji, powinien jak najszybciej zablokować dostęp do konta oraz kart kredytowych.
Bardzo często niepokojącym sygnałem są wiadomości SMS z kodami autoryzacyjnymi. Jeżeli bank zostanie odpowiednio wcześnie poinformowany o zdarzeniu, szanse anulowania ostatnich transakcji wykonanych na koncie znacząco rosną.
Zgłaszanie zdarzenia na policję
Włamanie na konto bankowe jest w rozumieniu przepisów kodeksu karnego przestępstwem, które trzeba niezwłocznie zgłosić na policję.
Prawdopodobieństwo odzyskania skradzionych pieniędzy poprzez sam fakt poinformowania o zdarzeniu będzie niestety niskie, nawet w przypadku zlokalizowania sprawców przez funkcjonariuszy.
Złodzieje najczęściej wielokrotnie przelewają przechwycone środki z jednego konta na drugie, aby zatrzeć w ten sposób ślady przestępstwa.
Pieniądze są ostatecznie pobierane z rachunków przez podstawione osoby, które mogą być bardzo trudne do zidentyfikowania.
Sam fakt zgłoszenia włamania na rachunek bankowy może być jednak bardzo pomocny, ponieważ przydaje się w procesie składania reklamacji do banku.
Zawiadomienie na policji należy ponadto złożyć niezależnie od tego, jaki ostatecznie przyniesie skutek.
Składanie reklamacji do banku
Kiedy klient powiadomi już bank i policję, jego kolejnym krokiem powinno być złożenie reklamacji. Instytucja finansowa prowadząca rachunek jest zobowiązana od ochrony środków konsumenta przed nieautoryzowanymi transakcjami.
Systemy banku muszą być zatem wystarczające, aby zabezpieczyć pieniądze klienta.
Jak głosi artykuł 46 ust. 1 Ustawy o usługach płatniczych, instytucja ma obowiązek przywrócić konto do stanu przed kradzieżą najpóźniej do końca następnego dnia roboczego po dniu popełnienia przestępstwa.
Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w której bank ma uzasadnione i udokumentowane podejrzenie oszustwa ze strony klienta.
W takim przypadku dostawca ma prawo pisemnego poinformowania o tym fakcie organów powołanych do ścigania przestępstw.
Jeżeli jednak kradzież faktycznie miała miejsce, bank przywraca obciążony rachunek płatniczy do stanu poprzedzającego wykonanie nieautoryzowanej transakcji.
Niestety, instytucje często odrzucają taki wniosek, nierzadko niesprawiedliwie zarzucając klientowi działanie celowe lub niedbalstwo.
Odpowiedzialność banku a kwestie prawne
Odpowiedzialność banku za włamanie na konto nie zawsze jest jednoznaczna. Wiele zależy od tego, czy klient swoimi działaniami nie przyczynił się do powstania realnej szkody.
Obowiązki instytucji finansowych względem konsumentów są normowane Ustawą o prawie bankowym, a zgodnie art. 50 ust. 2 muszą one dokładać szczególną staranność w zapewnianiu bezpieczeństwa przechowywanych pieniędzy.
Z tego względu wdrażają w swoich systemach różne mechanizmy ochronne. Dotyczy to chociażby konieczności podwójnej weryfikacji klienta przy logowaniu do bankowości elektronicznej, wymogu autoryzacji transakcji kodami czy potwierdzeniami w aplikacji oraz zapewnienia certyfikatu bezpieczeństwa SSL dla samej witryny internetowej.
Obecnie za standard uznaje się też okresowe testy penetracyjne, które przeprowadzają tzw. uczciwi hakerzy. Ich celem jest zweryfikowanie szczelności oraz integralności wdrożonych zabezpieczeń.
W przypadku włamania na konto, bank musi przede wszystkim wykazać fakt podjęcia wszystkich niezbędnych działań do ochrony środków przed dostępem osób trzecich.
Zgodnie z artykułem 144 Ustawy o usługach pieniężnych, instytucja ponosi odpowiedzialność za brak wykonania lub nienależyte wykonanie transakcji płatniczej.
W przypadku takiego błędu, bank musi zwrócić konsumentowi kwotę transakcji lub przywrócić rachunek do stanu istniejącego przed wykonaniem płatności.
Zasadność żądania odszkodowania od instytucji wynika również z faktu, że dochodzenie naprawy szkody od osoby faktycznie odpowiedzialnej za kradzież bardzo rzadko jest skuteczne. Właściciel konta musiałby w takim przypadku na własną rękę ustalić, kto dopuścił się włamania.
Jak odzyskać pieniądze?
Zgodnie z prawem bankowym, klient może złożyć reklamację za wykonaną transakcję.
Jeżeli natomiast zostanie ona odrzucona, istnieje możliwość wystąpienia na drogę sądową. W takim przypadku właściciel konta ma prawo domagania się od banku odszkodowania za brak staranności w zarządzaniu powierzonymi środkami.
Klientów chroni jednolita linia orzecznicza, zgodnie z którą za kradzież pieniędzy z rachunku odpowiada bank. Jako instytucja zaufania publicznego, musi ona bowiem wywiązywać się z umowy i zapewniać wystarczającą ochronę.
Odpowiedzialność banku dotyczy nie tylko ewidentnych luk i błędów w zabezpieczeniach informatycznych.
Sądownictwo uznaje też sytuacje, w których klient korzysta z komputera czy telefonu zainfekowanego złośliwym oprogramowaniem.
Odpowiedzialność banku występuje ponadto w przypadku phishingu, czyli wejścia na fałszywą stronę przypominającą witrynę bankową.
Jedyny wyjątek to wina umyślna konsumenta lub jego rażące niedbalstwo. Jeżeli klient świadomie podał dane do konta innej osobie, bank nie odpowie za straty.
Jak zapobiegać włamaniom na rachunek bankowy?
Hakerzy włamujący się na konta bankowe najczęściej wykorzystują brak wiedzy użytkowników, a także ich tendencję do nieuwagi czy nadmiernego pośpiechu.
Przestępcy zwykle prowokują właścicieli kont do kliknięcia w link do fałszywej strony banku, ponieważ jest to prostsze od łamania zabezpieczeń informatycznych.
Aby chronić się przed takimi działaniami, należy przede wszystkim świadomie korzystać z bankowości elektronicznej.
Najlepiej unikać logowania się do publicznych sieci Wi-Fi, dostępnych np. w kinach, galeriach handlowych czy restauracjach. Z reguły posiadają one słabe zabezpieczenia, co ułatwia potencjalnym złodziejom przechwycenie kluczowych informacji.
Aby ograniczyć ryzyko włamania na konto, należy więc korzystać z bankowości elektronicznej wyłącznie przez sprawdzoną sieć.
Do logowania najlepiej używać tylko własnych urządzeń, a więc osobistego komputera, tabletu czy smartfona. Na cudzym sprzęcie może być zainstalowane złośliwe oprogramowanie, o czym jego posiadacz często nawet nie wie.
W takiej sytuacji dane wprowadzane do pamięci przeglądarki mogą być niezabezpieczone, co zwiększa ryzyko ich śledzenia.
Aby chronić konto, warto też korzystać z zabezpieczeń biometrycznych – odcisku palca lub rysów twarzy. Systemy te są coraz lepsze, a tym samym trudniejsze do złamania niż zwykłe szyfrowanie.
Warto też ustawić jak najsilniejsze hasło, złożone z wielu znaków, małych i wielkich liter oraz symboli specjalnych. Najlepiej też regularnie je zmieniać.
Jeżeli stosowane zabezpieczenia będą przez wiele lat takie same, ryzyko włamania na rachunek bankowy zwiększa się.
Warto więc zmieniać hasło raz w miesiącu, unikając stosowania kombinacji znaków podobnych do tych używanych w sklepach internetowych czy mediach społecznościowych.
Dobrą praktyką jest również korzystanie z programów antywirusowych oraz ich systematyczne aktualizowanie. Lepszym wyborem będą tutaj aplikacje płatne, ponieważ regularnie uzupełniają one swoje bazy danych i korzystają z rozwiązań, które oferuje nowoczesna technologia – np. heurystyka.
Przydatne linki:
Marek Kowalczyk – absolwent UW. Przez ponad 15 lat pracował jako specjalista ds. obsługi klienta w jednym z komercyjnych banków w UK.
Specjalizacja – Doradztwo Finansowe. Pasja – nowoczesne technologie.