Edukacja finansowa dzieci jest wyjątkowo istotna. Bardzo często okazuje się jednak, że nie są one w stanie wynieść odpowiedniej wiedzy na ten temat ze szkoły.
Standardowy program nauczania nie uwzględnia zagadnień związanych z rozsądnym planowaniem wydatków, zarządzaniem domowym budżetem czy unikaniem zadłużeń.
Z drugiej strony, zainteresowanie dziecka osobistymi finansami może być dość trudne i źle odebrane.
Z tego względu kluczowe znaczenie ma umiejętny sposób przekazywania wiedzy o pieniądzach, a zarazem posługiwanie się odpowiednimi przykładami praktycznymi.
Dla rodziców istotne są też kwestie dotyczące bankowości osób nieletnich w przypadku chęci założenia konta dla dziecka.
Co dzieci powinny wiedzieć o finansach?
Dzieci nie muszą czytać specjalistycznych książek branżowych, śledzić newsów ze świata ekonomii i prowadzić dyskusji na temat spółek giełdowych, aby w pewnym wieku zyskać odpowiednią wiedzę o finansach.
Dla najmłodszych kluczowe jest przede wszystkim zrozumienie, czym tak naprawdę są pieniądze.
Warto przekazać dziecku informacje o podstawowych funkcjach tego narzędzia, które w przyszłości może umożliwić im realizację pasji i marzeń.
Należy przy tym uświadomić je, że pieniądze nie czynią ludzi lepszymi lub gorszymi.
Dzieci powinny być też świadomymi konsumentami, którzy potrafią odróżnić prawdziwe potrzeby od zwykłych zachcianek.
Z tego względu muszą nauczyć się rozsądnego podejmowania decyzji zakupowych oraz zrozumieć prawdziwy sens reklam.
Nie bez znaczenia pozostaje również przekazanie wiedzy, skąd tak naprawdę biorą się pieniądze oraz jak je zarabiać.
W ten sposób można uniknąć wykształcenia się roszczeniowej postawy u dziecka, zamiast czego rozwinie ono w sobie przedsiębiorczość i aktywne podejście do pracy.
Kolejnym ważnym czynnikiem są kwestie związane z oszczędzaniem.
Warto przedstawić je w prosty sposób, unikając przy tym zbędnych komplikacji i przedstawiając przede wszystkim korzyści związane z rozsądnym zarządzaniem budżetem.
Dzieci trzeba też uświadomić na temat kredytów i pożyczek, aby były świadome różnych pułapek i konsekwencji wynikających z zadłużania się.
Wiedza o finansach przekazana najmłodszym powinna ponadto skupiać się na mechanizmach związanych z inwestowaniem.
Nie bez znaczenia pozostaje wykształcenie nawyku dobroczynności, poprzez wskazanie osób potrzebujących pomocy i szans zmiany ich życia dzięki choćby niewielkiemu wsparciu.
Jak umiejętnie uczyć dzieci o finansach?
Na rozpoczęcie edukacji finansowej warto wybrać odpowiedni moment.
Niezbędną wiedzę trzeba przekazać dopiero wówczas, gdy dziecko będzie już w stanie zrozumieć specyficzne procesy i powiązania dotyczące pieniędzy.
Z drugiej strony nie można czekać z tym zbyt długo, ponieważ w pewnym wieku brak świadomości finansowej może już stwarzać spore problemy.
Kwestia ta pozostaje do pewnego stopnia indywidualna, na co w dużym stopniu wpływają chociażby kwestie środowiskowe, dojrzałość intelektualna dziecka czy majętność samych rodziców.
Duże znaczenie ma jednak nie tylko sama wiedza, ale też sposób jej przekazania najmłodszym.
Kluczem jest przede wszystkim wykształcenie odpowiednich postaw i zachowań, które pozwolą im uniknąć impulsywnych i nieodpowiedzialnych decyzji finansowych w przyszłości.
Najlepszym sposobem na udaną edukację finansową dzieci jest posługiwanie się praktycznymi, zrozumiałymi przykładami.
Lepiej unikać organizowania im regularnych lekcji, a zamiast tego wykorzystywać różne naturalne preteksty do przekazania przydatnej wiedzy.
Dzieci są bardzo ciekawe świata, dlatego zastąpienie interesujących przykładów nudnymi wykładami może przynieść efekt odwrotny do zamierzonego.
Z tego względu warto wychwytywać różne tematy finansowe, które najmłodsi często poruszają z własnej inicjatywy.
Dotyczy to np. przypadkowych pytań o zarobki sławnych ludzi, próśb o kupno prezentu czy dywagowania o możliwości utrzymania się z pracy w wymarzonym zawodzie.
Wiele zagadnień związanych z finansami poruszanych jest też w czytanych wspólnie książkach czy oglądanych filmach i serialach.
Każda okazja jest tak naprawdę dobra, aby przedstawić dziecku nowe fakty i wytłumaczyć konkretne pojęcia czy zjawiska.
Jak edukować finansowo dziecko poprzez kieszonkowe?
Jednym ze sprawdzonych sposobów na edukację finansową dziecka jest dawanie kieszonkowego.
Wiele rodziców ma sporo trudności z określeniem, jaka kwota będzie odpowiednia i z jaką częstotliwością powinna być wydawana.
Do często spotykanych rozwiązań należy ustalenie stosunkowo niedużego kieszonkowego podstawowego, do którego dorzucane są premie za oszczędność, dobre wyniki w nauce czy wzorowe zachowanie.
W ten sposób u dziecka można wykształcić odpowiednie zachowania oraz zachęcić je do wywiązywania ze swoich obowiązków.
Osobną kwestią pozostaje dopilnowanie, na co kieszonkowe zostanie wydane.
Warto przedstawić dziecku konsekwencje finansowe nieprzemyślanego zakupu, który często wiąże się ze zużyciem całej posiadanej kwoty.
Istnieją jednak sposoby na to, aby odpowiednio ukierunkować wydatki samodzielnie realizowane przez dziecko z jego własnych pieniędzy.
Dobrym rozwiązaniem jest zabranie go na zakupy, aby nauczyło się dyscypliny. Dziecko może w ten sposób prześledzić zachowania rodziców.
Warto robić zakupy zgodnie z listą, stawiając na pierwszym miejscu najważniejsze potrzeby i unikając zachcianek.
Aby zachęcić dziecko do oszczędzania kieszonkowego, można zdecydować się na podarowanie mu skarbonki czy portfelika.
W ten sposób uda się wykształcić u niego większą świadomość posiadania pieniędzy, a także zaznajomić z zasadami ich rozsądnego wydawania.
Dziecko może dzięki temu poczuć się zachęcone, aby odkładać kieszonkowe i np. uzbierać na wymarzoną rzecz.
Czy warto założyć dziecku konto w banku?
Kiedy dziecko skończy 13 lat, może posiadać konto młodzieżowe w banku – https://bankradar.pl/od-ilu-lat-mozna-miec-konto-w-banku/
Rachunek tego typu nieco różni się od wersji przeznaczonych dla dorosłych. Jego posiadanie znacząco jednak przyczynia się do edukacji finansowej najmłodszych.
Aby nauczyć dziecka oszczędzania, warto zdecydować się na konto oszczędnościowe z opcją zakładania lokat.
Niektóre banki oferują też specjalne premie, zwłaszcza dla uczniów za dobre wyniki w nauce. Wysokie oprocentowanie obowiązuje przez pewien czas po dostarczeniu świadectwa z wysoką średnią.
Posiadanie konta może też pozwolić na uzyskanie tańszych biletów, zniżek czy rabatów, które zostaną powiązane z kartą płatniczą.
W ten sposób dziecko wyda mniej na coś, co prawdopodobnie i tak by kupiło.
Powody zakładania młodzieżowego rachunku bankowego mogą być bardzo różne, zależnie od potrzeb i oczekiwań rodziców oraz samego małoletniego.
Decydując się na taki krok, warto przede wszystkim mieć na uwadze wspólny cel.
Konto warto otworzyć pod kątem oszczędzania i wypracowania u dziecka pewnych nawyków związanych z zarządzaniem finansami, aby mogło nauczyć się samodzielności pod kontrolą rodzica.
Rachunek młodzieżowy może też pomóc w gromadzeniu środków na przyszłość. Przed wyborem konkretnego konta warto sprawdzić oferty wielu banków.
Obecnie większość oferuje bezpłatne rachunki tego typu, jednak mogą one charakteryzować się różną wysokością oprocentowania, możliwością wydania karty płatniczej czy funkcjonalności dostępnymi przez internet.
O czym warto uświadomić dziecko przy korzystaniu z bankowości?
Dzieci po ukończeniu 13. roku życia posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, w związku z czym mogą zawrzeć umowę rachunku bankowego samodzielnie.
Sam ten proces również wpływa na edukację finansową, ponieważ pozwala na zapoznanie się z podstawowymi formalnościami i zobowiązaniami.
Ważność zdolności prawnej dziecka zależy jednak od przedstawiciela ustawowego, dlatego wszystkie dokumenty związane z złożeniem rachunku podpisywane są przez rodzica lub opiekuna prawnego.
Z tego względu konieczne jest wyrażenie zgody na zawarcie umowy oraz obecność w placówce banku lub podczas wizyty kuriera w domu.
Teoretycznie nie obowiązuje limit wiekowy, od którego zależą możliwości aby założyć konto dla dziecka.
Posiadaczem rachunku może być każdy małoletni, co wynika bezpośrednio z art. 58 Prawa bankowego oraz art. 8 § 1 kodeksu cywilnego.
Jeżeli dziecko nie ukończyło 13 lat, umowę w jego imieniu zawiera rodzic lub opiekun. Taki rachunek jest wówczas połączony z rachunkiem przedstawiciela ustawowego.
Bank może dołączyć do konta kartę, na którą rodzic lub opiekun doładowuje ustaloną kwotę pieniężną do dyspozycji dziecka.
Warto pamiętać, że takie konto nie pozwala na realizację żadnej transakcji bez zgody przedstawiciela ustawowego.
Nie wszystkie banki posiadają też rachunki dla dzieci poniżej 13 lat w swojej ofercie, a poszczególne usługi i warunki dostępu mogą się różnić.
Czy dziecko powinno samo zarządzać swoimi pieniędzmi?
Jeżeli dziecko dysponuje stosunkowo niewielkimi kwotami, w pewnym momencie warto zaryzykować i pozwolić mu na samodzielne zarządzanie pieniędzmi.
W wielu przypadkach takie rozwiązanie może się okazać dobrym sprawdzianem z edukacji finansowej.
Jeżeli dziecko posiada własne konto w banku, z reguły ryzyko nieprzemyślanych wydatków znacząco się zmniejsza.
Rachunek osobisty dla młodzieży nie pozwala na wnioskowanie o przyznanie kredytu odnawialnego.
Małoletni może dysponować pieniędzmi jedynie w granicach dodatniego salda, a więc nie ma ryzyka doprowadzenia do powstania debetu.
Dyspozycja tego typu jest dostępna wyłącznie za zgodą rodzica lub opiekuna.
Małoletni może też samodzielnie korzystać z własnej karty płatniczej, dokonując za jej pomocą płatności w sklepach czy pobierając gotówkę z bankomatów.
W pewnym wieku warto zaufać dziecku i pozwolić mu na jej posiadanie, aby sprawdzić jak sobie poradzi.
Zapewnienie pełnej swobody w zarządzaniu własnymi finansami jest szczególnie ważne w sytuacji, gdy nastolatek uzyskuje własne zarobki – np. za pracę w sezonie letnim czy praktyki zawodowe.
Dziecko ma wówczas prawo do rozporządzania pieniędzmi bez zgody rodziców, a jedynym wyjątkiem jest konkretne postanowienie sądu opiekuńczego.
Jeżeli małoletni samodzielnie i w pełni legalnie zdobywa pieniądze, nie ma powodów dla narzucania mu przesadnej kontroli.
Podjęcie pracy stanowi dowód dużej dojrzałości dziecka, które ma już pewne pojęcie o finansach oraz pełną świadomość konsekwencji związanych z ich nierozważnym wydawaniem.
Monika Nowakowska – absolwentka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Mama 2 synów, tymczasowo poza aktywną pracą zawodową. Aktualnie dzieli się swoją wiedzą na portalach o tematyce finansowej.